بیماری های رز

هر گونه بهره برداری از مطلب بدون ذکرنام نویسنده ممنوع است

اشکالات تایپی به نویسنده وبلاگ مربوط است و به پدید آورنده مقاله مربوط نمی شود

این مقاله در گذشته توسط مجله سیمای محیط به چاپ رسیده است

حسن بیات – محقق ایستگاه تحقیقات ملی گل و گیاه زینتی محلات

مقدمه

رز با بیش از 200 گونه نیمه دائم، سبز دائم تا خزان کننده و حدود 18000 رقم تجاری و 5000 سال سابقه کشت یکی از مهم ترین و متنوع ترین گونه های زینتی در ایران و جهان می باشد و با دامنه وسیعی از عادات رشد در آسیا، شمال آفریقا، آمریکای شمالی و اروپا یافت می شود. در تجارت جهانی نیز رز همواره مقام های اول و دوم را از نظر ارزش صادرات به خود اختصاص داده است.

الف: بیماریهای قارچی

1- سفیدک پودری رز:

سفیدک پودری رز از گسترده ترین و خطرناک ترین بیماریهای رزهای گلخانه ای و فضای باز می باشد. این بیماری هم اکنون در همه کشورهایی که در آن رز کاشته می شود شناخته شده است.

علائم بیماری در ابتدا به صورت نواحی قرمز شبیه تاول در سطح بالایی برگ دیده می شود. پوشش سفید قارچ به صورا لکه های مشخص روی سطح برگ های جوان ظاهر می شود. این برگ ها در حالات شدید بیماری، پیچ خورده و بدشکل شده و در نهایت به طور کامل با پوشش سفید قارچ پوشانده می شوند .

در برگ های پیر هم نواحی گرد یا نامنظم ممکن است یا میسلیوم قارچ پوشانده شوند. درصورتی که شرایط محیطی مساعد باشد برگ های آلوده پیش از موعد می ریزند.

قارچ عامل بیماری ممکن است به ساقه ها و به ویژه به قاعده خارها و همچنین گل ها حمله نمایند پوشش میسلیومی قارچ می تواند به مقدار زیادی روی گلبرگ ها، کاسبرگ ها و جام گل به خصوص وقتی غنچه گل باز شده باشد گسترش یابد.

خسارت شدید بیماری سفیدک پودری موجب کاهش رشد برگ، ارزش زیبایی گل، عملکرد فتوسنتز و بنابراین رشد گیاه و عمر پس از برداشت گل های بریده می شود.

عامل بیماری قارچی با نام Sphaerotheca pannosa. Var. rosae می باشد که به ندرت روی رز تشکیل می شود و بیشتر فرم غیرجنسی عامل بیماری که از جنس Oidium می باشد روی گیاه دیده می شود.

عوامل موثر در توسعه بیماری شامل حساسیت بافت میزبان، درجه حرارت، رطوبت نسبی و وجود آب می باشند. در رطوبت بالا بهترین درجه حرارت برای توسعه بیماری 25-18 درجه سانتی گراد می باشد. زمانی که همه سطح برگ با یک لایه آب پوشانده شده باشد، رشد میسلیومی اتفاق نمی افتد. اگرچه این شرایط برای جوانه زدن کنیدی الزامی است. در رزهای خارج از گلخانه مناسب ترین شرایط برای توسعه بیماری در شب دمای 5/15 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 99-90 درصد می باشد که اجازه تشکیل کنیدی را در حد مناسب فراهم می آورد و در طول روز حرارت 27-26 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 70-40 درصد آزاد شدن کنیدیها را تسهیل می کند. در صورت تکرار این شرایط برای مدت چند روز اپیدمی (همه گیر شدن) بیماری حتمی می باشد.

برای کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم راهکار مناسبی شناخته شده است. همچنین به طور اصولی سمپاشی های حفاظتی با استفاده از سموم گوگردی روش دیگر کنترل بیماری می باشد. استفاده از قارچ کش های سیستمیک نیز به کنترل بیماری کمک می کند.

بررسی ها اخیر نشان داده اند که استفاده از برخی ترکیبات مانند بی کربنات سدیم، فسفات هیدروژن پتاسیم (KH2PO4)، کربنات هیدروژن سدیم (NaHVO3) به میزان 5/0 درصد و شیر به میزان 50/0 در مقایسه با سموم شیمیایی کارایی بهترین دارند.

هرس شاخه های آلوده در انتهای فصل و از بین بردن این شاخه ها در مناطقی که دارای زمستان های شدید هستند جهت جلوگیری از زمستان گذرانی قارچ مفید خواهد بود. جمع آوری و نابود کردن برگ های ریخته شده در اطراف درختچه های رز نیز در انتهای فصل ممکن  است زمستان گذرانی را متوقف کند.

2- کپک خاکستری

این بیماری که به نام های سوختگی گل و جوانه نیز معروف است یکی دیگر از بیماری های رز می باشد که در شرایط انباری و حمل و نقل شاخه های رز بیشتر دیده می شود. آلودگی ممکن است در زمان برداشت گل دیده نشود اما به سرعت در شرایط مرطوب که در انبار و در طی حمل و نقل وجود دارد توسعه می یابد. علایم بیماری به این صورت است که در شرایط آب و هوایی مرطوب و خنک جوانه های آلوده رزهای باغچه ای نمی توانند باز شوند و با میسلیوم قهوه ای مایل به خاکستری در قسمت قاعده جوانه در روی ساقه ممکن است تشکیل شود. در شرایط گلخانه ای خسارت شبیه شرایط رزهای خارج از گلخانه می باشد یا علایم به صورت کبودی ظاهر می شود، نقاط ریزی روی گلبرگ ها ظاهر شده و نوک یا حاشیه گلبرگ ها نرم و قهوه ای می شوند. قارچ ممکن است انتهای شاخه هایی که برای برداشت گل بریده یا هرس شده اند را نیز آلوده کند. این آلودگی باعث سوختگی ساقه ها می شود.

عامل بیماری قارچ Botrytis cinerea می باشد. درجه حرارت مناسب برای رشد و توسعه قارچ عامل بیماری 15 درجه سانتی گراد می باشد. همچنین رطوبت بالا نیز در این شرایط دمایی مورد نیاز است. برای حمله قارچ به گیاه، زخمی شدن سطح میزبان لازم است.

برای کنترل این بیماری، همه گل ها، جوانه ها و ساقه های آلوده در گلخانه یا مزرعه و باغ باید بعد از ظهور اولین علایم بیماری حذف و از بین برده شوند. تهویه مناسب در بسترهای تکثیر و در گلخانه ها از بروز بیماری خواهد کاست. انتقال سریع گل های شاخه بریده یا قلمه ها به انبار خنک، جلوگیری از ایجاد زخم در گیاهان جلوگیری از پاشیدن آب روی سطح خاک و برگ موقع آبیاری و عدم استفاده از مقادیر بالای نیتروژن و مالچ های مرطوب به کاهش بیماری کمک خواهد کرد برای پوشاندن زخم های ایجاد شده، سمپاشی با قارچ کش های حفاظتی توصیه می شود. رزهای بریده شده در انبار نیز باید سمپاشی شوند و یا در محلول سمی فرو برده شوند مثل بنزیمیدازول ها و دی کربوکسیمیدها. باتوجه به اینکه اسپوردهی قارچ در طول موج نوری 355 نانو متر (نور ماورای بنفش) بهتر انجام می شود لذا استفاده از پلاستیک های جذب کننده نور ماورای بنفش (پوشش های ضد U.V) برای کنترل و کاهش اسپوردهی قارچ موثر خواهد بود استفاده از کلسیم به عنوان یک عامل تغذیه ای، موجب کاهش میزان بیماری از طریق توقف تولید اتیلن به وسیله رز که در توسعه بیماری اهمیت دارد می شود.

3- لکه سیاه رز

بیماری لکه سیاه رز که همچنین سوختگی برگ، لکه برگی، سوختگی، آسترومای برگ رز و کپک لزج هم نامیده می شود، در همه مناطق رزکاری دنیا پراکنده می باشد. این بیماری در رزهای فضای باز بیشتر از رزهای گلخانه ای شایع است. زیرا در گلخانه ها رطوبت را راحت تر می توان کنترل کرد.

علایم بیماری به صورت لکه های مشخص با قطر 12-2 میلی متر روی سطوح بالایی برگ گسترش می یابد. این لکه ها گرد یا نامنظم هستند. بافت برگ اطراف لکه به رنگ زرد تغییر رنگ داده و حالت کلروز تا زمان ریزش برگ در سرتاسر سطح برگ گسترده می شود. زردی و ریزش برگ ها در ارتباط با تشکیل اتیلن می باشد. برگ هایی که علایم بیماری روی آنها دیده می شود مقادیر زیادی اتیلن تولید می کنند.

در روی شاخه های یکساله ارقام حساس سوختگی های نامنظم با رنگ قرمز مایل به بنفش گسترش می یابند. این لکه ها اغلب کوچک و به ندرت شاخه ها را از پادر می آورند. ولی در زمستان گذارانی قارچ اهمیت ویژه ای دارند. در روی گلبرگ ها هم لکه های ریز قرمز رنگ ممکن است دیده شود که با تغییر شکل خفیفی همراه است.

عامل بیماری قارچ Diprocarpon rosae می باشد که دارای فرم غیر جنسی Marssonina rosae می باشد. عامل انتشار قارچ کنیدیها هستند که از طریق پاشش آب، به وسیله کارگران یا تماس با قسمت های چسبناک بدن حشرات منتقل می شوند. برگ هایی که ریزش کرده اند ممکن است توسط باد جابجا شده و عامل بیماری را به صورت لکه ای منتشر کنند. قارچ عامل بیماری زا در داخل خاک قادر به ادامه حیات نیست و کنیدیهای موجود برروی ابزار و غیره بیشتر از یک ماه پایدار نمی مانند. در مناطق معتدل قارچ در گلخانه در سراسر سال روی میزبان فعال باقی می ماند. زمستان گذارانی عامل بیماری به صورت میسلیوم و یا کنیدی می باشد.

عامل بیماری دامنه وسیعی از درجه حرارت را تحمل می کند اما برای رشد نیاز به رطوبت (تقریبا 100 درصد) دارد. در درجه حرارت بالای 33 درجه سانتی گراد قارچ قادر به ادامه فعالیت نیست. رشد قارچ در حرارت 21-19 درجه سانتی گراد در حد مطلوب می باشد. بهترین شرایط آلودگی زمانی است که برگ ها 24 ساعت به صورت ممتد مرطوب باقی بمانند. در هوای خشک هیچ گونه آلودگی اتفاق نخواهد افتاد. جریان هوا در اطراف بوته های رز در گلخانه یا خارج آن موجب خشک شدن سطح برگ ها و کاهش بیماری خواهد شد. گرمای تابستان و سرمای زمستان توسعه بیماری را در مناطق بارانی محدود می کند.

برای کنترل بیماری نباید اجازه داد که برگ ها در رطوبت نسبی بالا بیشتر از 12-7 ساعت باقی بمانند. تا حد امکان از آبپاشی روی سطح گیاهان باید خودداری شود. در مواقع ضروری باید آبپاشی در اوایل صبح که درجه حرارت در طی روز افزایش می یابد صورت گیرد. از آب دهی زیاد از حد در شرایط آب و هوای مرطوب و شرایط تاریک باید اجتناب کرد. حذف برگ ها و هرس شاخه هایی که آلوده هستند موجب کاهش جمعیت زمستانگذران قارچ می شود از کشت متراکم باید اجتناب شود تا جریان هوا به راحتی در اطراف بوته های رز حرکت کند. قارچ کشها باید در مواقعی از سال که شرایط برای توسعه بیماری لکه سیاه مساعد است استفاده شوند، قارچ کشها باید هر 15 روز یک بار در این شرایط به کار روند.

4- سفیدک داخلی

علایم بیماری روی برگ ها، ساقه ها، کاسه گل، کاسبرگ و گلبرگ ها دیده می شود. آلودگی معمولا به ناحیه رشد انتهایی و جوان گیاه محدود است. روی برگ ها لکه های قرمز، صورتی تا قهوه ای تیره به صورت اشکال نامنظم تشکیل می شود. برگچه ها ممکن است به رنگ زرد تغییر یابند. در برگچه های زرد رنگ لکه هایی به قطر یک سانتی متر از بافت سالم برگ ممکن است به صورت جزیره مانند دیده می شوند. ریزش برگ ممکن است شاید باشد. در شرایط سرد و مرطوب اسپرانژیوم و اسپرانژپوفور به طور فراوانی روی سطح پایینی برگ های آلوده دیده می شوند. نواحی ارغوانی تا سیاه با اندازه مختلف از یک لکه کوچک تا لکه هایی با طول 2 سانتی متر نیز ممکن است روی ساقه و دمگل ظاهر شوند.

عامل بیماری قارچ Peronospora sparsa می باشد. دمای مناسب برای جوانه زنی اسپور قارچ 18 درجه سانتی گراد است. قارچ عامل بیماری در رطوبت نسبی پایین تر از 85 درصد گیاهان رز را آلوده نمی کند.

در رزهایی که در گلخانه ها کاشته شده اند، پایین آوردن رطوبت محیط با استفاده از تهویه و هوادهی و یا رساندن درجه حرارت محیط به 27 درجه سانتی گراد در طی زمان های گرمتر روز و شب به کنترل بیماری کمک خواهد کرد. در زمان غروب که درجه حرات به طور ناگهانی پایین می آید برای جلوگیری از افزایش رطوبت نسبی باید از روش های ویژه ای استفاده کرد. رطوبت نسبی نباید به مدت 3 ساعت بیشتر از 85 درصد باقی بماند. اگرچه در رزهای گلخانه ای این بیماری شدیدتر است ولی در رزهای خارج گلخانه ای نیز که شرایط بیماری فراهم باشد یک مسئله جدی محسوب می شود. در زمانی که شرایط محیطی برای بیماری مناسب است قارچ کش های حفاظتی باید به کار گرفته شوند. بهداشت زراعی برای حذف پاتوژن در طی فصل بسیار مهم است. برگ ها، ساقه ها و گل های آلوده باید حذف شده و از بین بروند. همچنین حذف قلمه ها و قسمت های گیاهی حامل قارچ برای کنترل بیماری بسیار اهمیت دارد.

5-  پژمردگی ورتیسیلیومی

پژمردگی ورتیسیلیومی یکی از بیماری هایی است که در رزهای گلخانه ای و خارج گلخانه ای رواج دارد همچنین بیماری ممکن است در رزهای باغچه ای هم دیده شود.

رزهای کاشته شده در خارج از گلخانه در مزارعی که قبلا در آنها محصولات سبزی و صیفی حساس به پژمردگی ورتیسیلیومی کاشته شده، استعداد ویژه ای برای آلودگی به بیماری دارند چون عامل بیماری ممکن است در خاک وجود داشته باشد.

علایم بیماری در مراحل اولیه، پژمردگی برگ ها در نوک ساقه های جوان و زردی برگ های پیر می باشد. بعد از چند روز پژمردگی دائمی اتفاق افتاده و برگ ها به رنگ زرد تغییر رنگ داده و سرانجام قهوه ای شده و خواهند مرد. ریزش برگ از پایین گل ها شروع شده و به طرف بالا پیشرفت می کند. ساقه هایی که علایم را نشان می دهند ممکن است در فصول بعدی به رشد خود ادامه داده یا آنها نیز دچار مرگ سرشاخه شوند. مرگ سرشاخه از نوک شروع شده و به طرف پایین گسترش می یابد. در این حالت لکه های تیره مرده (نکروزه) یا نوارهایی به رنگ بنفش تا سیاه به طور فراوان در طول قسمت های هوایی گیاه به وجود می آیند. پیشرفت مرگ سر شاخه ممکن است به مرگ کامل گیاه منجر شود. تغییر رنگ در آوندها که در سایر میزبان ها مشترک است درمورد رز معمولا دیده نمی شود. علایم ممکن است با پژمردگی های ویروسی رز اشتباه شوند. علایم بیماری در طی دوره های تنش مانند خشکی در اواسط یا اواخر تابستان ظاهر می شوند. در بعضی از موارد برگ ها ممکن است در طی روز پژمرده شده و در شب دوباره به حالت اول برگردند. بروز علایم در رزهای خارج گلخانه ای نسبت به رزهای گلخانه ای از شدت کمتری برخوردار است. رزهای خارج  گلخانه ای به طور طبیعی به حالت اول برگشته و دوره های آلودگی به اوایل بهار و زمستان محدود می شود. این اثر فصلی ممکن است به سبب نیاز دمایی پایین (خنک) قارچ باشد. اختلاف فصلی در رزهای گلخانه ای مشهود نیست و در این موارد عامل بیماری در سرتاسر دوره رشد گیاه فعال خواهد بود. خطر بالقوه این است که گیاهان آلوده ممکن است به بیماری متحمل باشند و علایم بیماری را در شرایط مناسب رشد گیاهان رز نشان ندهند.

عامل بیماری قارچverticilium albo- atrum یا   V. dahliae می باشد. چون قارچ عامل بیماری در محیط خاک به سر می برد ممکن است در خاک های آلوده به طور فراوان منتشر شود.

برای کنترل بیماری باتوجه به خصیصه خاکزی بودن قارچ، ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت رز ضروری می باشد. درصورت بروز بیماری در گلخانه، برای تولید گلهای شاخه بریده رز، کنترل آن بسیار مشکل می باشد بنابراین کنترل موثر باید قبل از ظهور بیماری شروع شود.

ب- بیماری های باکتریایی

1- گال طوقه

مهم ترین بیماری باکتریایی رز سرطان طوقه می باشد. این بیماری از میزبان های متعددی گزارش شده است. علایم بیماری با تکثیر سریع سلول ها در بافت های مریستمی و تشکیل تومورها و مناطق برآمده با بافت کم و بیش حلقوی سفت یا نرم شروع می شود. گال ها اغلب در زیر سطح خاک در قاعده طوقه دیده می شوند. آنها ممکن است روی ریشه ها نیز به طور فراوان تشکیل شوند اما در قسمت های هوایی کمتر دیده می شوند.

اندازه قطر گال ها از 5/0 سانتی متر تا چندین سانتی متر متغیر است. این بستگی به توانایی و رشد گیاه و مدت زمان بعد از آلودگی دارد. گال های جوان بافت نرمی داشته و به رنگ سبز روشن یا تقریبا سفید هستند. اهمیت اقتصادی واقعی گل واقعی گل طوقه در تولید رز را مشکل می توان ارزیابی کرد، چرا که خسارت منجر  به کوتولگی، رشد رویشی کم و کاهش تعداد جوانه های گل ایجاد شده توسط این بیماری را به سختی می توان از خسارت مشابه ایجاد شده توسط سایر عوامل و فاکتورهای بیماری زا جدا کرد.

عامل بیماری باکتری Agrobacteriuom tumifaciens می باشد که یک باکتری گرم منفی بوده و دارای تاژک های محیطی می باشد.

باکتری از طریق زخم های ایجاد شده روی ریشه در اثر عوامل طبیعی یا ایجاد شده به وسیله هرس، قلمه زنی، خسارت مکانیکی عوامل زراعی، سنگینی خاک های یخ زده، جویدن بافت گیاه توسط حشرات یا جوانه زنی ریشه های جانبی، وارد گیاه می شود. گال ها یک هفته تا چندماه بعد از آلودگی گیاه تشکیل می شوند. میزان توسعه گال روی گیاه توسط عواملی مانند نوع میزبان، توانایی و رشد میزبان و شرایط محیطی، تحت تاثیر واقع می شود. آلودگی ممکن است در ماههای پاییز مخفی بماند به این صورت گیاه آلوده در مزرعه یا در شرایط سرد بدون نشان دادن علایم تا بهار سال بعد باقی می مانند. باکتری در طی ماههای تابستان بیشترین فعالیت خود را دارا می باشد.

ابزارهای هرس که گال ها را قطع می کنند با باکتری آلوده شده و باکتریها را به سطوح بریده شده بعدی انتشار می دهند. و بنابراین آلودگی های جدید را ایجاد می کنند درصورت شکافتن گال در خاک، باکتریها آزاد شده و می توانند به وسیله حرکت در خاک یا آب منتشر شوند. در غیاب ریشه گیاه، جمعیت باکتری ها به تدریج کاهش می یابد. پاتوژن قادر است در مدت دو سال در درون خاک باقی بماند.

اعمال پیشنهادی متعددی شیوع گال طوقه را کاهش می دهند.

1= استفاده از گیاهان عاری از بیماری، هرچند ممکن است در بعضی موارد پاتوژن به صورت آلودگی مخفی در گیاه وجود داشته باشد.

2- اجتناب از خسارت ریشه و طوقه در طی عملیات کاشت و داشت.

3- کشت در خاکی که قبلا با مواد شیمیایی ضدعفونی کننده تیمار شده باشد. در بعضی موارد شیوع بیماری در پی یک ضدعفونی خاک با ماده شیمیایی غیر موثر  دیده شده است.

4- حذف سریع گیاهان آلوده و در صورت امکان خاک اطراف گیاه حذف شده را نیز باید قارچ کرد تا از عدم وجود بقایای گیاه آلوده اطمینان حاصل کرد.

5- شستشوی ابزار برش و هرس با استفاده از آب و صابون و ضد عفونی فراوان آنها، برای ضد عفونی ابراز، آنها را در الکل فرو برده و روی شعله گرفته یا اینکه آنها را 10-5 دقیقه در محلول 5/0 هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) قرار داده و سپس ابزار را با آب جوشیده شده شستشو داد.

6- تناوب زائی با استفاده از یک گیاه تکه لپه.

مبارزه بیولوژیک با استفاده از باکتری A. radiobacter استرین K84 یکی از روش های مبارزه می باشد.

2- ریشه مویی

بیماری ریشه مویی نیز از دیگر بیماریهای باکتریایی رز محسوب می شود. علایم بیماری ریشه مویی به صورت تورم هایی روی سطح ریشه یا ساقه زیر سطح خاک دیده می شوند. معمولا این تورم ها  سخت و سفت هستند اما همانند گال طوقه چوبی نیستند و ریشه های مجزا از محل این تورم ها بیرون می زنند و توده زیادی از ریشه های فیبری به طول 25-2 سانتی متر بعدا تشکیل می شوند. در شرایط نگهداری سرد و مرطوب ریشه های سفید زیادی در محل ریشه موها تشکیل می شوند. معمولا روی قسمت های هوایی گیاه علایم مشخصه خاصی تشکیل نمی شود. هرچند در سال دوم بعد از کاشت گیاه آلوده رشدشان کند شده و بعضی از آنها می میرند. مرگ گیاه بعد از سال دوم یا چهارم دیده می شود.

عامل بیماری باکتری A. rhizogenes می باشد که در بعضی موارد با A. tumifaciense اختلافاتی دارد. توسعه بیماری زمانی است که رشد گیاه در حد بهینه می باشد. بیماری در خاک هایی با دمای 20 درجه سانتی گراد شدیدتر از خاک های با دمای 26 درجه سانتی گراد می باشد.

جهت کنترل این بیماری روش های زیر توصیه می شود

-         ضدعفونی خاک ضد عفونی پایه های کشت و رعایت بهداشت زراعی در کنترل بیماری اهمیت زیادی دارند.

ضدعفونی با استفاده از بخار آب یک تیمار مناسب است. قلمه ها را می توان با فرو بردن در محلول 5/0 درصد هیپوکلریت سدیم ضد عفونی کرد. هرچند احتیاط های لازم باید در طی انجام این تیمار جهت حذف خسارت صورت گیرد. نباید اجازه داده شود که ساقه ها قبل از آنکه آنها در محلول فرو برده شوند خشک شوند به طوری که قلمه های متعددی باید در طی یک روز گرفته شوند و از فرو بردن قلمه ها در آب و هوای گرم و خشک در محلول ضدعفونی باید خودداری کرد. تانک حاوی محلول باید هرروز از نظر شیمیایی آنالیز شود و میزان هیپوکلریت کاهش یافته به محلول اضافه شود تا غلظت پیشنهادی حفظ شود. از آنجایی که غلظت ماده موثر، در اثر استفاده مکرر کاهش می یابد و PH به سرعت بالا می رود. اشکال تجاری هیپوکلریت سدیم باید قبل از استفاده بازبینی شوند چون با گذشت زمان غلظت آنها در بطری کاهش می یابد.

ج- بیماریهای ویروسی

1- موزائیک رز

علایم بیماری بسیار متغیر می باشد اما علایم مشخصه بیماری به صورت نقوش خطی، کلروز، لکه های مدور و موزائیک خفیف در برگ ها در طی فصل رشد دیده می شود. همچنین علایم شبکه زردی و موزائیک زرد هم در رابطه با این بیماری می باشد. گیاهان آلوده قدرت خود را از دست داده و به سرمای زمستان حساس می شوند.

عامل بیماری، ویروس موزائیک رز (Rose mosaic virus) می باشد که با ویروس لکه حلقوی نکروتیک مرکبات (PNRSV) ارتباط نزدیکی دارد.

ویروس های Arabis mosaic (AMV)، Appele mosic virus (ApMV)، PNRSV نیز علایم مشابهی را روی رز به وجود می آورند.

2- Strawbery latent ringspot virus  (SLRV)

این ویروس نیز در روی رز خسارت وارد می کند. این ویروس باعث ایجاد لکه های زرد کوچک نامنظم روی برگ ها شده و کوتولگی واضحی را در قسمت های هوایی و برگ ها به وجود می آورد. برگ ها حالت چرمی به خود گرفته و بدشکل می شوند. علایم بیماری در صورت مخلوط شدن با ویروس های PNRSV, AMV و بسته به شرایط محیطی ممکن است تغییر یابد. در درجه حرارت 23 درجه سانتی گراد علایم بیماری محو می شود.

3- Rose streak virus

این ویروس سبب ایجاد حلقه های سبز مایل به قهوه ای و veinbanding در برگ های کامل می شود. این علایم برگی گاهی با نقوش حلقوی روی ساقه و یا میوه نیز همراه می باشد.

برای کنترل بیماری های ویروسی و شبه ویروسی در رز حذف گیاهان آلوده و از بین بردن آنها، هرس گیاهان آلوده، استفاده از پایه های عاری از بیماری، حرارت درمانی و استفاده از کشت نوک مریستم توصیه می شوند. همچنین ضدعفونی خاک جهت حذف جمعیت های نماتدهای خاک که از ناقلین بالقوه ویروس ها هستند به کاهش آلودگی کمک خواهد کرد.

د- بیماریهای ایجاد شده در اثر نماتد

نماتدهای پارازیت گیاهی یکی از مشکلات اصلی رز در سرتاسر جهان بی شمار می روند. این بیماری ها از مناطق جداگانه زیادی گزارش شده اند، که این امر ممکن است به دلیل انتشار وسیع نماتدهای پارازیت گیاهی و دامنه میزبانی وسیع آنها باشد. همچنین نماتدهای مانند نماتد زخم ریشه یا گره ریشه که نماتدهای داخلی هستند به راحتی می توانند از طریق قلمه ها جابجا شوند.

علایم در قسمت های هوایی گیاه شامل کاهش قدرت رشد گیاه، کوتولگی برگ ها و قسمت های هوایی، کلروز، پژمردگی، ریزش برگ، کاهش کیفیت گل (طول ساقه و اندازه گل) و افزایش حساسیت به عوامل بیماری زا پوسیدگی ریشه می باشد. این علایم به عنوان زوال عمومی توصیف می شوند. گیاهانی که این علایم را بروز می دهند به دلیل کاهش کیفیت و تولید گل حذف می شوند که در روی ریشه علایم مختاف متعددی بسته به گونه نماتد و تعداد نماتدهای تغذیه کننده از ریشه ایجاد می شود. علایم واضح ممکن است به ندرت دیده شود و ریشه ها ممکن است تعدادی از انواع علایم را نشان دهند. بنابراین تشخیص مثبت نماتد به عنوان عامل علایم مشاهده شده نیاز به بازیابی نماتد از ریشه و یا خاک اطراف گیاه دارنده علایم و در پی آن شناسایی آزمایشگاهی آن دارد.

نماتدهایی که در روی ریشه یافت می شوند در جنس ها و گونه های متعددی قرار دارند، اما گونه هایی که از سایر گونه ها فراوان تر هستند شامل Pratylenchus penetrans، P. vulnus، Meloidogyne hapla، Xiphinema diversicaudatum، Helycotylenchus nannus و Macroposthonia axests می باشند.

ابزار کنترل نماتدها در رز شامل ضدعفونی بسترهای مزرعه، ضدعفونی بسترهای گلخانه قبل از کاشت، محدود کردن جابجایی گیاهان پایه آلوده و کاربرد نماتد کشهای پس از کاشت می باشد.

تیمار آب گرم به طور موثری نماتدهای مستقر روی مواد گیاهی را کنترل می کند اما این تیمارها اکثرا روی ریشه رز خسارت می زنند. خسارت حرارت روی ریشه های رز را می توان با پیش تیمار گیاه با حرارت 38 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت به منظور تحریک مقاومت به گرما کاهش داد به این ترتیب آلودگی سطحی نماتدی را می توان با غوطه ور کردن گیاه در آب 48 درجه سانتی گراد به مدت 35 دقیقه محدود کرد.

فهرست منابع

1-      Elad, Y. 1988. Involvement of ethylene in the disease caused by Botrytis cinerea on rose and carnation flowers and the possibility of control Ann. Appl. Biol. 113:589-598.

2-      Fransen, J.J. 1999. Integerated pest management in rose in “Proceedings Rose- Seminar”. Research station for floriculture and glasshouse vegetables.

3-      Horst, R.K. 1999. Compendium of Rose Diseases. APS Press. 49pp.

4-      Longree, K. 1939. The effect of temperature and relative humidity on powdery mildew of reses. Cornell university Agriculture Experimental station Memories, 223:1-43.

5-      Pizano, M. 1999. Managing gray mold on roses. Floriculture International, 14-16.

6-      Reuveni, R., Agapov, V., Reuveni, M., and Raviv, M. 1994. Effects of  foliar sprays of phosphates on powdery mildew (Sphaerotheca pannosa) of roses.  Journal of Phytopathology, 142:3-4, 331-337.

7-      Volpin, H., and Elad, Y. 1991. Influence of calcium nutrition on susceptibility of rose flowers to botrytis blight. Phytopathology 81:1390-1394.

8-      Xu, X.M.1999. Effects of temperature on the length of the inoculation period of rose powdery mildew Sphaerotheca Pannosa Var. rosae.