درخت خودکشی (Suicide tree)

اولین بار این مطلب توسط حسن قربانی قوژدی دانشجوی دکتری علوم باغبانی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۴ در مجله سیمای محیط منتشر شد

نام فارسی: سربرا 

نام علمی: Cerbera odollam خانواده گیاهی: Apocynaceae (خانواده خرزهره)  

در کشور هند درختی با میوه های سمی وجود دارد که اغلب مردم جنوب و جنوب شرق آسیا جهت خودکشی از آن استفاده می کنند. این گیاه تا ارتفاع حدود 15 متر رشد کرده و دارای برگهایی به رنگ سبز تیره، عصاره ای (شیرابه) به رنگ سفید شیری و گل هایی سفید و بزرگ بابویی مطبوع مشابه یاسمن می باشد. میوه های این درخت در مرحله نارس شبیه میوه کوچک انبه بوده و گاهی اوقات به وسیله کودکان مورد مصرف قرار می گیرد که متاسفانه نتیجه اسفناکی را به دنبال خواهد داشت. این گیاه بیشتر مناطق ساحلی نمک زار و باتلاقی را که از بافت خاکی سبک و شنی – لومی و هوای آفتابی برخوردارند، ترجیح می دهد. جهت استفاده از میوه های این درخت، افراد مورد نظر مغز سفید رنگ این میوه ها را با شکر مخلوط کرده و ما خورند. مرگ حدود 3 تا 6 ساعت بعد از هضم رخ می دهد. مغز میوه این درخت حلوی یک نوع سم انگالوئیدی قومی به نام Cerbrrin می باشد که اسلحه درخت سربرا (Cerbra weapon) نام گرفته و به ترکیبات سمی – گیاهی گروه digoxin (سم موجود در گل انگشتانه) متعلق می باشد. این سم، کانال های یون کلسیم موجود در عضلات قلب را بلوکه کرده و به این ترتیب سیب قطع ضربان قلب می گردد. بروز این عارضه که به صورت ایست قلبی ظاهر می شود، اغلب اوقات کشنده است. به دلیل مشکل بودن تشخیص وجود Cerberin در بدن با استفاده از کالبد شکافی (autopsy)، استفاده از آن توسط نوع بشری خود کشی (Suicide) و یا قتل (Homicide) موسوم شده است. به آمار موجود، در یکی از ایالات هند، تعداد مرگ و میر برآورده شده حاصل از مصرف میوه های این درخت به طور میانگین یک نفر در هفته می باشد. طبق تحقیقات صورت گرفته در جنوب غربی ایالت کرالا (kerala) و در سال 2004، 537 مورد مرگ و میر منتسب به سمیت میوه درخت سربرا در طی 11 سال، بین سال های 1989 تا 1999، گزارش شده است. درخت مذکور مسئول 50 درصد موارد سمیت گیاهی و 10 درصد کل موارد مسموم شد تا در ایالت کرالا می باشد، به طوری که هیچ گیاه دیگری به اندازه درخت سربرا مسئول مرگ و میر به صورت خودکشی نبوده است. بین 70 تا 75 درصد قربانی های حاصل از خودکشی با مصرف میوه های این درخت را زنان تشکیل می دهند. در کشورهای جنوب شرقی آسیا، بذور وقتی این گیاه به منظور دفع حشرات و یا سوختن جهت تامین نور مورد استفاده قرار منی گیرد و در این کشورها به pong-pong یا Nyan مشهور است. یکی دیگر از گیاهان این خانواده، C. venenifera می باشد که در سطح وسیعی از ماداگاسکار رشد می کند و در قرن گذشته به عنوان یک ماده تلخ یا سمی عذاب آور (Ordeal poison) جهت تعیین اتهام یا بیگناهی گرده های متهم به توطئه علیه پادشاه وقت مورد استفاده قرار گرفته است.