اصول طراحی کاشت

شاید بسیاری از دوستان در باره سادگی، تنوع و سایر اجزای مهم در طراحی کاشت صحبت کرده باشند اما هیچگاه اشاره ای به چگونگی تاثیر آن ها در طراحی نشده است.

این مبحث نیاز به تفاسیر بیشتری دارد که با مشارکت شما ممکن می شود. تلاش من در این وبلاک جلب مشارکت دوستان در ارایه دیدگاه بوده است که متاسفانه در جلب مشارکت موفق نبوده ام. با اینکه وبلاک مهمانان زیادی را به سوی خود فرا خوانده است اما نویسنده هنگامی احساس رضایت خواهد کرد که در مباحث نقد و اثرات فکری شما را نیز به همراه داشته باشد. منتظر می مانم.

شما باید، شکل، ساختار و رنگ را برای خلق یک زیبایی بصری، تنظیم کنید.

برای دست یابی به یک ترکیب یک پارچه باید اصول طراحی را بکار گیرید که شامل: اصول ساده سازی (Principles of Simplicity)، تنوع (Variety)، تعادل (Balance)، تاکید (Emphasis)، تسلسل یا تکرار (Sequence) و مقیاس (Scale) می باشد.

یکپارچگی، ویژگی وحدت است. هدف از یکپارچگی، جذاب کردن و جلب کردن توجه بیننده و کمک به فهم طرح و طبقه بندی همه قسمت ها، در گروه های منظم است.

وقتی عناصر زیادی به طور همزمان در مقابل دید ما ظاهر می شوند (مثل گیاهان)، ما سعی می کنیم، از لحاظ بافتی آنها را به هم ربط دهیم. با این کار می توانیم، حداکثر اطلاعات را با کمترین تلاش (در واحد زمان) به دست آوریم. وقتی این بافت را کشف می کنیم، تجربه رضایت بخش و جذابی را داشته ایم.

یک طرح، باید یک ادراک منطقی سازمان یافته را در بیننده ایجاد کند. هر بخشی باید با سایر قسمت ها مرتبط بوده و پیوستگی  داشته باشد. نیاز نیست که ما حتما، هر بخش را جدا از هم طراحی کنیم.

یکپارچگی با متراکم کردن عناصر جداگانه در کنار هم و ساختن یک ترکیب منظم، ویژگی وحدت را القا می کند.

ساده سازی (سادگی): یعنی حذف تمام عناصری که در ترکیب نمی گنجد و تکرار برخی تغییرات ثابت با تنوع کافی برای برانگیختن توجه ناظر. در ساده سازی باید به طور همزمان به تغییر و تکرار توجه داشته باشیم. البته تکرار، اگر بیش از حد باشد، آزار دهنده می شود. ساده سازی، به عنوان کنترل کننده هنگامی که تنوع بیش از حد باشد، عمل می کند، اما نباید در غالب تکرار، باعث ایجاد یکنواختی کسالت بار شود. تنوع باید به اندازه ای باشد که جذابیت را افزایش دهد. تکرار نیز بیانگر استفاده از عناصر طراحی شده به صورت متوالی است.

تنوع (Variety): یعنی گوناگونی و تضاد (Contrast) در کیفیت طراحی، شکل، ساختار و رنگ. تنوع مانع یکنواختی ناشی از هماهنگ سازی می شود. با افزودن کنتراست، می توانید یک تاثیر بصری ویژه و مطلوبی را در چشم انداز ترکیب تان ایجاد کنید. در یک طراحی خوب، استفاده از تنوع اجتناب ناپذیر است. در زمینه ایجاد تنوع، مهم ترین سوال این است: ‹‹چه مقدار تنوع، موردنیاز است؟›› و جواب آن بستگی دارد به هدف شما از طراحی. میزان تنوع، می تواند شامل دامنه ای از ایجاد تفاوت های هوشمندانه، تا ایجاد تضادهای واضح باشد.

تنوع در حالت های دیگری هم توصیف می شود: استفاده مناسب در چندین ردیف متفاوت، مرتب کردن با چندین شکل متفاوت، ترکیب خوب با چندین ساختار متفاوت، تعادل خوب با چندین رنگ متفاوت.

تعادل (Balance): یعنی ایجاد موازنه در هر بخش از محورهای تنوع.

تعادل قانون مند ( Formal Balance)، تقارن است و تقارن، تصویر آینه ای نیمه دیگر هر عنصر می باشد. عدم تعادل تقارنی، در یک طرف سنگینی یا کشش به آن طرف را ایجاد می کند، درحالی که تعادل قانون مند یک چشم انداز پایدار، استوار و با شکوه ایجاد می کند. در تعادل قانون مند، حس کنجکاوی، حرکت و یک کیفیت پویا در ناظر القا می شود.

در طراحی، هر عنصری می تواند با عنصر دیگر، در تعادل قرارگیرد و یک راه ساده جذاب برای هر دو فراهم کند. برای مثال، در یک فضای تاریک (تیره) یا کدر، رنگ غالب با گذاشتن یک نقطه درخشان یا رنگ روشن و یک جسم حجیم با یک جسم کوچک تر، جاذبه بیشتری را ایجاد می کند.

کاری که تعادل انجام می دهد این است: کنترل تمام تنوع ها (گوناگونی) به وسیله تنوع در رنگ، شکل، اندازه و ساختار در مقایسه با سایر عناصر.

تاکید (Emphasis): یعنی ایجاد اختلاف در عناصر مهم، بین عناصر کم اهمیت تر. در واقع تاکید، به تسلط عناصر غالب خاص و تحت الشعاع قراردادن سایر عناصر، اشاره دارد.

هنگام استفاده از تاکید می توانیم با ایجاد تمایز یک عنصر نسبت به دیگری، توجه ناظر را به آن جلب کنیم. می توان از تاکید، با کم کردن نقاط غالب، سود برد مثل: تمایز دراندازه، تضاد شکل ها، استفاده از صورت های غیرمعمول (Element of Surprisis)، استفاده از شکل هالی پایا و استوار، رنگ های متراکم و ایجاد تضاد در بافت.

تسلسل یا تکرار (Sequence): یعنی تغییرات متوالی در شکل، رنگ، ساختار و یا اندازه. البته نباید همه عناصر، یکباره باهم تغییر کنند، چون دراین صورت، دیگر تسلسلی وجود نخواهد داشت.

تسلسل به این صورت هم تعریف می شود: ساماندهی ترکیبات عناصر (گیاهان، عناصر معماری و ...) که برای کنترل توجه ناظر و هدایت آن توجه از یک واحد به واحد بعدی به حالت های خطی متناوب و یا غیرمنظم، طراحی می شود.

در ساده ترین حالت، تسلسل در یک حرکت مستقیم، تکرار یک اتفاق است.

می توان با استفاده از یک روند منطقی و ساده هم به تسلسل دست یافت. به این صورت که مثلا در بافت و رنگ، پله پله، از یک حالت به حالت دیگر، تغییر ایجاد کنیم. دراین تغییر می توان، دو یا چند تضاد حداکثر را، با استفاده از یک آهنگ (ریتم) منظم، به هم متصل نماییم.

مقیاس (Scale): یعنی یک سنجش، که مستقیما به اندازه اشیا برمی گردد.

مقیاس مطلق (Absolute Scale): به اندازه یک شی با رابطه اش در یک طرح استاندارد برمی گردد ، مانند اندازه یک ساختمان، یا ردیفی از درختان و یا ابعاد بدن یک فرد.

مقیاس نسبی (Relative Scale): یعنی نسبت اندازه اشیا در یک ترکیب. اشیا ممکن است با ساختمان مجاور، یک فضا یا محوطه ای که با این فضا در ارتباط است، مقایسه شوند. در واقع مقیاس، ابزاری برای درک و بیان فضا است.

مقیاس، همچنین براساس محوطه اصلی که در طراحی در آن شروع شده نیز، تعیین می شود. در این حالت، اندازه های نسبی هر قسمت (یا عنصر) با دیگری مقایسه شده، یا اندازه هر قسمت با کل محوطه سنجیده می شود.

تناسب (Propartion) بخشی از مقیاس است که بیانگر نسبت دو مقدارمی باشد مثل: (فضا، طول، زمین یا هر واحد ویژه دیگر)، تناسب خوب یابد، به مولفه (بعد) ویژه هر چیزی، بستگی دارد.

برای مفهوم تناسب و مقیاس می توان فقط از یک واژه استفاده کرد (تقریبا هم معنی هستند)، مقیاس، پایه اصلی طراحی است و تناسب را نیز در بطن خود دارد.

به کارگیری اصول طراحی برای به دست آوردن یکپارچگی (وحدت)، مطرح شده است. در روند استفاده از گیاهان با موقعیت مناسب در طراحی فضای سبزتان، باید اصول کاربردی و استفاده از مواد ساختاری (بافت) به خوبی استفاده شود، به هر حال در طراحی اصولی گیاهان با مواد ساختاری، باید به شکل، ساختار و رنگ آنها نیز توجه کرد. هنگامی که این اصول را به کار می گیرید، توجه داشته باشید که دستکاری کردن این ویژگی ها، میزان موفقیت یا عدم موفقیت شما را در ترکیب فضای سبزتان، تعیین می کند.

شما به یک نقشه کوچک که موقعیت هر گیاه را در آن نشان دهد، نیاز دارید. قبل از انتخاب گیاهان ویژه، شکل، ارتفاع، گسترش، رنگ و ساختار هر گیاه را یادداشت کنید.

گیاهانی که در یک ردیف تکرار می شوند (و نحوه شکل گیری شان)، شکل خانه و ساختار مواد بنای خانه، عواملی هستند که هماهنگی و یکپارچگی را در طراحی فضای سبز تعیین می کنند. به عبارت دیگر به دست آوردن هماهنگی (هارمونی) با انتخاب مواد متضاذ و یا رنگ های مکمل اتفاق می افتد. برای مثال سبز تیره سرخدار ژاپنی به عنوان یک تضاد(contrast) موثر، دربرابر یک خانه سفید، یا برگ های خاکستری _ سبز زیتون روسی یا صنوبر سفید مکمل یک خانه خاکستری با تزئینات سفید می باشد.

فضای سبزتان را با یک آرایش ساده و یکپارچه، نگهدارید. برای رسیدن به یکپارچگی و پیوند طرح ها باهم می توانید از یک ماده (عنصر) در زمان های متفاوت استفاده کنید.

زمانی در فضای سبز هماهنگی (هارمونی) اتفاق می افتد که رنگ های گیاهان مختلف باهم و با محیط اطرافشان هماهنگ باشد.

درجلوی ساختمان ها (درگاه) که یک نقطه تمرکز در فضاهای عمومی است، همه عناصر فضای سبزی باید در تعادل باشند. برای مثال یک درخت بزرگ در یک طرف، با چند درخت کوچک در طرف دیگر به تعادل خواهد رسید. یا درختانی با اندازه متوسط در یک طرف با گروهی از بوته ها در طرف دیگر، به حالت تعادل قرار می گیرد.

شما ممکن است عناصر جذاب را در چندین مکان تکرار کنید، برای منسجم کردن طرحتان می توانید از ایجاد ارتباط بین عناصری مثل رنگ سقف خانه، جلای نمای ساختمان، محورهای مهم ساختمان و یا گیاهان شبیه به هم، بهره گیرید و یا گیاهانی با ویژگی های ساده را در چندین موضع به هم پیوند دهید. اما فراموش نکنید که تکرار بیش از حد، نتیجه اش یکنواختی و عدم تنوع است.

سعی کنید از حجم فضای اطراف خانه تان، بهترین بهره را ببرید. گیاهان بلند، حس محصور بودن را ایجاد می کنند و حتی می توان با استفاده مناسب از آنها خانه و یا یک منظره را قاب گرفت و به زیبایی محوطه افزود.

گیاهان کوتاه، خط و بافت به طرح می دهند و به طرز نامحسوسی فضا را محدود و تعریف می کنند.

توجه خود را به گیاهانی که عادات، رشدی جالب دارند معطوف کنید. می توانید آنها را در کنار دیوارها، روی چهارچوب حصارها و یا در منظره یک ردیف از بوته ها، به کار گیرید.

بهتر است گیاهانی را که می خواهیم به صورت گروهی استفاده کنیم، از یک رقم و در یک بستر کشت کنیم این کار باعث کاهش هزینه های اضافی مثل چمن زنی و هرس خواهد شد و درعین حال گیاهان در بستری قرار می گیرند که حس یک توده واحد را ایجاد می کنند.

ردیف هایی که بین چمن ها شکل می گیرند را، می توان به عنوان یک عنصر غالب در طراحی استفاده نمود. آرایش گیاهان را طوری انتخاب کنید که بهترین تاکید را در ردیف های طرح اصلی تان داشته باشند. گیاهان مناسب، برای طراحی شما یک زمینه (Background) هستند. مراحل این روند شامل این موارد است:

1-    غلبه شکل و اندازه گیاهانی که می خواهید طراحی تان را با آنها انجام دهید.

2-    تصمیم گیری درمورد ساختارها و رنگ هایی که می خواهید.

3-    تعیین موقعیت های محیطی که گیاه شما با آن سازگار است.

4-    انتخاب گیاهانی که ویژه هستند.

شما می توانید اطلاعاتی را که می خواهید از کتابخانه ها، دانشکده های فضای سبز و یا شرکت هایی که کار فضای سبز انجام می دهند تهیه کنید و گیاهان خود از مرکز خرید، تهیه نمایید اما مطمئن باشید که گیاه مورد نظر، با آب و هوای منطقه شما، سازگار باشد.